پروکاریوتها: فرمانروایان دنیای میکروسکوپی
پروکاریوتها، موجودات تک‌سلولی‌ای هستند که با سادگی و انعطاف‌پذیری‌شان، فرمانروایی پهناوری را در دنیای جانداران برای خود رقم زده‌اند. در نقطه مقابل آن‌ها، یوکاریوت‌ها با سلول‌های پیچیده‌تر و سازمان‌یافته‌تر قرار دارند. تفاوت کلیدی این دو گروه در نحوه سازماندهی سلولی آن‌هاست.
سلول‌های ساده اما کارآمد: برخلاف یوکاریوت‌ها که اندامک‌های غشاداری مثل هسته، میتوکندری و دستگاه گلژی دارند، سلول‌های پروکاریوتی فاقد این اندامک‌ها هستند. ماده ژنتیکی آن‌ها (DNA) به صورت یک حلقه‌ی مارپیچ شکل آزادانه در سیتوپلاسم سلول معلق است. با وجود این سادگی، سلول‌های پروکاریوتی می‌توانند تمام فعالیت‌های لازم برای بقا و تولید مثل را انجام دهند.
انواع پروکاریوتها و نقش آن‌ها در کره‌ی زمین: باکتری‌ها که موجودات شناخته‌شده‌ای هستند، جزو پروکاریوتها طبقه‌بندی می‌شوند. آن‌ها تقریبا در هر محیطی، از قله‌ی اورست گرفته تا اعماق اقیانوس‌ها، قابل یافت هستند. برخی از این باکتری‌ها همزیست بوده و برای ما و سایر موجودات زنده مفیدند. برای مثال، باکتری‌های موجود در روده‌ی ما به هضم غذا کمک می‌کنند و برخی دیگر با تولید آنتی‌بیوتیک، در مبارزه با بیماری‌ها یار و یاور ما هستند. در مقابل، باکتری‌های بیماری‌زا هم وجود دارند که می‌توانند باعث عفونت شوند.
علاوه بر باکتری‌ها، آرکی‌باکتری‌ها گروه دیگری از پروکاریوتها هستند که با ویژگی‌های منحصربه‌فردشان شناخته می‌شوند. آن‌ها می‌توانند در محیط‌های بسیار سخت مانند چشمه‌های آب‌گرم و اعماق اقیانوس‌ها زندگی کنند که برای سایر موجودات غیرقابل سکونت است. برخی از آرکی‌باکتری‌ها در چرخه‌ی نیتروژن نقش اساسی ایفا می‌کنند و با تبدیل نیتروژن موجود در هوا به فرم قابل استفاده توسط گیاهان، به حاصلخیزی خاک کمک می‌کنند.
سازگاری و تکامل پروکاریوتها: یکی از دلایل موفقیت چشمگیر پروکاریوتها، توانایی بالای آن‌ها در سازگاری با محیط‌های مختلف است. آن‌ها می‌توانند به سرعت تکثیر پیدا کنند و از طریق جهش و انتقال ژن (ژن‌دهی افقی)، ویژگی‌های جدیدی را به دست آورند. این سازگاری و انعطاف‌پذیری باعث شده است که پروکاریوتها بتوانند در طول میلیاردها سال با تغییرات محیطی زمین همگام شوند و همچنان به بقای خود ادامه دهند.
در مجموع، پروکاریوتها با وجود سادگی ظاهری‌شان، موجودات بسیار قدرتمندی هستند. درک ساختار، عملکرد و نقش آن‌ها در کره‌ی زمین، برای شناخت بهتر دنیای زیست‌شناسی و حل چالش‌های زیست‌محیطی ضروری است.
